پیشینه و مبانی نظری حسابداري تعهدي و حسابداري نقدي
حسابداري تعهدي و حسابداري نقدي
مقدمه
اغلب استانداردهای حسابداری بخش دولتی ، با این فرض تدوین می شود که دولت درگیر فعالیتهای بیطرفانه وغیر انتفاعی است و وظیفه حسابداری دولتی ، به گزارش فراغت دولت از بودجه ، شرح تامین و مصرف وجوه محدود می - شود و نیازی به محاسبه دقیق نتایج عملکرد و وضعیت مالی دولت نیست . اما اخیراً در بعضی از کشورها ، از جمله بریتانیا ، زلاند نو و استرالیا ، رویکردی به سوی استفاده از مبنای تعهدی کامل در حسابداری بخش عمومی ایجاد شده است .
به منظور تحلیل هزینه و منفعت سیستم حسابداری تعهدی کامل ، لازم است نخست آن را بشناسیم و سپس تفاوتهای آن با سیستم حسابداری نقدی و دلایل موافقان و مخالفان هر یک از دو سیستم را مورد توجه قرار دهیم . به منظور شناخت سیستم حسابداری تعهدی کامل ، معرفی نمونه ای عملی سودمند به نظر می رسد . از این رو ، در ابتدا با الگوی حسابداری تعهدی کامل مورد استفاده در استرالیا آشنا می شویم و سپس به شرح نظر موافقان و مخالفان و نتیجه گیری از مباحث ارائه شده می پردازیم .
مبانی حسابداری
مبانی حسابداری ، انتخاب زمان شناسایی و ثبت درامدها و هزینه ها در دفاتر حسابداری است .
انتخاب هر یک از روشهای شناسایی و ثبت درامدها و هزینه ها ، نوعی مبنای حسابداری محسوب می شود که حسب مورد در حسابداری موسسات بازرگانی و موسسات غیرانتفاعی مورد استفاده قرار می گیرد . ( باباجانی ، 1385 )
باباجانی در کتاب حسابداری کنترل های دولتی ، انواع مبانی حسابداری را به شرح زیر معرفی می کند :
مبنای نقدی ( کامل )
حسابداری نقدی ، روش حسابداری است که اساس آن بر دریافت و پرداخت وجه نقد استوار است . در این سیستم هرگونه تغییر در وضعیت مالی موسسه ، مستلزم مبادله وجه نقد است و درامدها زمانی شناسایی و در دفاتر ثبت می شوند که وجه نقد آنها دریافت شود و هزینه ها زمانی شناسایی و در دفاتر ثبت می شوند که وجه آنها به صورت نقد پرداخت گردد .
مبنای تعهدی ( کامل )
در مبنای تعهدی کامل ، درامدها زمانی ، شناسایی و در دفاتر حسابداری منعکس می گردند که تحصیل می شوند یا تحقق می یابند . در این مبنا ، زمان تحصیل یا تحقق درامد ، هنگامی است که درامد به صورت قطعی مشخص می شود یا بر اثر ادامه خدمات حاصل می گردد . لذا زمان وصول وجه در این روش مورد توجه قرار نمی گیرد بلکه زمان تحصیل یا تحقق درامد در شناسایی و ثبت درامد اهمیت دارد . همچنین در این مبنا ، زمان شناسایی و ثبت هزینه ها ، زمان ایجاد و یا تحقق هزینه هاست و زمانی که کالایی تحویل می گردد یا خدمتی انجام می شود ، معادل بهای تمام شده کالای تحویلی و یا خدمت انجام یافته ، بدهی قابل پرداخت ایجاد می شود .
مبنای نیمه تعهدی
مبنای نیمه تعهدی درحسابداری به سیستمی گفته می